Gemeente strafbaar na sloop loodsen Loerik

De gemeente Houten heeft de wet overtreden door in maart 2023 twee loodsen aan het Hofspoor te slopen. Tot die conclusie komt de Regionale Uitvoeringsdienst RUD Utrecht, de milieudienst van de provincie en omliggende gemeenten.

De zaak ligt nu bij de Officier van Justitie van het Functioneel Parket in Amsterdam, die moet beslissen of de zaak wordt voorgelegd aan de rechter of op een andere manier wordt afgedaan. De gemeente wil op deze locatie, die bekendstaat als Loerik 6, een flink aantal woningen bouwen. De gemeente had in 2020 ontheffing voor de sloop aangevraagd, maar die heeft de provincie als bevoegd gezag in 2021 afgewezen. In één van de loodsen, waar vroeger Rinus van Dijk zat (een bedrijf in landbouwmachines), zitten steenuilen onder het dak. De andere twee loodsen maakten volgens de gemeente als “roestplekken” waar vogels langdurig rusten, deel uit van de “functionele leefomgeving behorend tot het nest”. 

De gemeente heeft 9 januari stukken vrijgegeven, die nieuw licht werpen op de zaak. De stukken zijn mede voor Omroep Houten opgevraagd met een beroep op de Wet Open Overheid (WOO). De RUD heeft gevraagd om dan ook de stukken over het handhavingstraject openbaar te maken. Het college van B&W zal daar binnenkort over beslissen. 

Rustplaatsen vernielen
Na de afgewezen ontheffingsaanvraag liet de gemeente opnieuw ecologisch onderzoek doen, door hetzelfde bureau, en dat vond in de twee loodsen geen of alleen heel oude sporen van de steenuilen. Het bureau kwam daarom tot de conclusie dat sloop van deze loodsen geen overtreding is van de Wet Natuurbescherming. Het bureau herinnerde er wel aan dat de sloopaanvraag door de provincie was afgewezen – die is dus niet over het hoofd gezien – maar vertelde er niet bij hoe daar mee om te gaan. De gemeente nam het advies klakkeloos over, negeerde de ‘afgewezen vergunning’ en overtrad daarmee artikel 3.1.2 van de Wet natuurbescherming. Dit artikel luidt: “Het is verboden opzettelijk nesten, rustplaatsen en eieren van vogels als bedoeld in het eerste lid te vernielen of te beschadigen, of nesten van vogels weg te nemen.” Dit is een economisch delict. De Wet Natuurbescherming (Wnb) is op 1 januari van dit jaar overigens net als veel andere milieuwetten opgegaan in de nieuwe Omgevingswet. 

Alvorens de sloopaanvraag af te wijzen, heeft de provincie de gemeente meerdere keren uitgenodigd voor een reactie en overleg, maar daar heeft de gemeente geen gebruik van gemaakt. De gemeente heeft vervolgens ook geen contact opgenomen met de provincie over de nieuwe inzichten, maar de vergunningverlener eenvoudigweg genegeerd en dat is in principe strafbaar. Het is overigens de gemeente zelf die tegenover de provincie heeft aangevoerd dat sloop in strijd zou zijn met de wet. De gemeente wilde de steenuilen daarom naar Houten-Oost ‘lokken’, maar daarvoor zijn steenuilen te honkvast. Het nieuwe college heeft inmiddels het oog laten vallen op Houten-Oost voor grootschalige woningbouw. 

Niets doen
Uit de opgevraagde interne stukken blijkt dat de gemeente na de afgewezen aanvraag letterlijk koos voor niets doen. In het verslag van het beleidsoverleg Ruimte van 22 november 2021 is te lezen: “Keuze voor Optie 1: Niets doen, wachten tot de uilen sterven en hopen op geen nakomelingen”. De volgende dag, 23 november 2021, besluit de gemeenteraad unaniem om deze locatie Loerik 6 aan te wijzen als “kansrijke locatie voor woningbouw op de korte termijn”. Wethouder Sander Bos (VVD) rept dan met geen woord over de afgewezen vergunning en de blokkade die dit op de locatie legt. Dit besluit onder het motto ‘Blijven bouwen, vertraging voorkomen’ betreft zeven bouwlocaties waar volgens de wethouder weinig problemen zijn te verwachten. Het lijstje inclusief Loerik 6 is dit jaar ook ingebracht in de Woondeal (zie o.a. p52 krt 2) van regio en provincie richting het rijk om snel aan de slag te gaan met woningbouw. Loerik 6 maakt nog deel uit van de oorspronkelijke Vinex-opgave.

In het nieuwe college besloot wethouder Paul van Ruitenbeek (Natuurlijk Houten) voortvarend met de sloop van de panden aan de slag te gaan, het nieuwe ecologisch inzicht volgend, maar hij stapte daarbij eenvoudig over de afgewezen aanvraag heen. De RUD dwong de gemeente met dreiging van een dwangsom van €10.000 per maand het leefgebied van de steenuil zo goed mogelijk te herstellen, door het aanbrengen van beplanting, nestkasten en uitkijkpalen, en heeft de zaak overgedragen aan de Officier van Justitie, die moet beslissen of de zaak hiermee is afgedaan of dat de rechter zich erover moet uitspreken. 

Alle opgevraagde documenten zijn te vinden in het dossier go.stylo.nl/steenuil